La théorie du sens et la traduction des facteurs culturels

Abstract

Hơn bao giờ hết, hiện nay, nhu cầu giới thiệu văn học Việt Nam ra quốc tế đang đặt ra cho dịch thuật một khối lượng công việc khổng lồ. Tuy nhiên, được ví như những tấm gương phản chiếu của một nền văn hóa, các tác phẩm văn học khiến nhiều dịch giả phải chùn bước. Các dịch giả thường phải tự hỏi: làm thế nào để có thể chuyển tải được vô số các yếu tố văn hóa trong các tác phẩm văn học? Dựa trên cơ sở Lý thuyết dịch nghĩa ngôn bản, bài viết sẽ đưa ra một vài gợi ý để góp phần hỗ trợ các dịch giả trước những thách thức do các yếu tố văn hóa đặt ra. Sau khi giới thiệu sơ bộ về Lý thuyết dịch nghĩa ngôn bản, bài viết sẽ phân tích yếu tố nghĩa ngôn bản và tầm quan trọng của kỹ năng trừu tượng hóa vỏ ngôn ngữ. Các phân tích của bài viết cho thấy chỉ có một phần của nghĩa nằm trong văn bản, phần còn lại nằm trong hoàn cảnh phát ngôn. Vậy dịch giả phải có và huy động được một vốn hiểu biết phong phú về hai cộng đồng thì mới có thể khai thác triệt để các yếu tố ngôn cảnh, nắm được hết ý nghĩa các yếu tố văn hóa hàm chứa trong văn bản gốc cũng như cách tái tạo lại chính xác các yếu tố này trong ngôn ngữ đích.