Phân tích và nhận biết thông tin trong dịch thuật

Abstract

Khi chất lượng của một bản dịch không đạt yêu cầu, nguyên nhân thường được chỉ ra là những khó khăn về ngôn ngữ, chứ ít khi là các nguyên nhân khác như ảnh hưởng của các thao tác phân tích và nhận biết thông tin chứa đựng trong ngôn bản gốc cũng như vai trò của những kiến thức nền. Tuy nhiên, ngay cả khi có trình độ ngôn ngữ cao, người ta vẫn có thể dịch sai. Nguyên nhân chính là việc phân tích và nhận biết thông tin chưa được thực hiện một cách đầy đủ. Với nhan đề "Phân tích và nhận biết thông tin trong dịch thuật", phần đầu của cuốn sách trình bày tổng quan những đường hướng mới trong nghiên cứu dịch thuật hiện nay, nhất là Lý thuyết dịch nghĩa ngôn bản, được các phiên dịch chuyên nghiệp Danica SELESKOVITCH và Marianne LEDERER đưa ra trên cơ sở kế thừa các lý thuyết dịch trước đó. Phần còn lại của cuốn sách sẽ trình bày về phân tích và nhận biết thông tin, một trong những bước quan trọng đầu tiên giúp cho người dịch làm chủ nội dung ngữ nghĩa của thông điệp cần chuyển tải. Chuyên khảo phân tích các yếu tố cho phép có thể dịch nghĩa mà không bị lệ thuộc vào câu chữ hay. Việc phân tích đã cho thấy dịch là một quá trình bao gồm hai giai đoạn : giai đoạn hiểu nghĩa ngôn bản, và giai đoạn diễn đạt lại ý nghĩa giao tiếp này trong ngôn ngữ dịch với những chuẩn mực diễn đạt trong ngôn ngữ dịch. Chương 2 đã phân tích các yếu tố cần thiết để giúp dịch giả hiểu được ý nghĩa giao tiếp của ngôn bản, nhấn mạnh vai trò của ngôn cảnh, ngữ cảnh và kiến thức nền hay còn gọi là tri thức bách khoa toàn thư - mà dịch giả đã tích lũy từ trước và trong quá trình tiếp cận với ngôn bản - trong phân tích và nhận biết thông tin. Chương cuối cùng của chuyên luận được dành cho việc trình bày một số nguyên tắc, yêu cầu của quá trình đào tạo biên-phiên dịch.