Đối chiếu phương thức tạo từ ví von trong tiếng Hán và tiếng Việt qua cứ liệu các từ có thành tố “gió”, “mưa” và “mây”

Abstract

Từ vựng là thành phần sinh động nhất trong ngôn ngữ, từ vựng gắn bó mật thiết với đời sống con người. Cùng với sự phát triển của xã hội, hệ thống từ vựng sẽ không ngừng xuất hiện những nhân tố mới, đồng thời cũng có những nhân tố cũ biến mất. Phương thức tư duy, đặc trưng văn hóa và tiến trình lịch sử của một dân tộc được phản ánh rõ nét trong hệ thống từ vựng của ngôn ngữ dân tộc đó. Trong hệ thống từ vựng, những từ hấp dẫn nhất có lẽ là những từ ngữ chứa đựng hình ảnh so sánh ví von. Những từ ngữ này được tạo ra bởi phương pháp tu từ. Nhiệm Học Lương trong cuốn “Phương pháp tạo từ tiếng Hán” đã giới thiệu hệ thống các phương pháp tạo từ, bao gồm: phương pháp tạo từ ngữ pháp học, phương pháp tạo từ tu từ học, phương pháp tạo từ ngữ âm học và phương pháp tạo từ tổng hợp. Phương pháp tạo từ so sánh ví von là một trong những phương pháp tạo từ tu từ học. So sánh ví von là phương thức tu từ rất quen thuộc và trong tiếng Việt cũng có phương pháp tạo từ tương ứng. Bài viết này thông qua khảo sát những từ ngữ có chứa từ tố “gió” “mưa” “mây” để tìm hiểu về phương thức tạo từ so sánh ví von, đồng thời tiến hành so sánh ý nghĩa biểu trưng của các hình tượng “gió”, “mưa”, “mây trong cả hai ngôn ngữ Hán, Việt.